SP Zaczarnie, parafia i gimnazjum w Zaczarniu

UTRZYMANIE ZASADY

Czy zasady te można utrzymać? Sądzę, że nie. Przede wszystkim Darwin całkowicie miesza komponenty rozumie­nia w całości aktu współodczucia (Teilnahme) z właści­wym współodczuciem (Mitgefiihl), czy, lepiej powiedziaw­szy, z procesem, dzięki któremu przeżycia pewnego [zwie­rzęcia] stają się jakoś decydujące dla innego zwierzęcia i działają na nie, co w przypadku człowieka może być ak­tem rozumienia — ale nie musi, ponieważ człowiek może się też zachowywać jak prawdziwe „zwierzę stadne” (np. w działaniu w masie) — a co jednak u zwierząt jest, ogólnie biorąc, przeniesieniem dzięki zarażeniu. Niewątpliwie słu­szny jest [pogląd], że ów proces zmienia się zależnie od stopnia i bogactwa stosunków towarzyskiego sposobu życia. Zarówno zatem możliwość przenoszenia przeżyć przez zarażenie, jak i wprawa w rozumieniu i możności odczu­wania rośnie wraz z wielkością i intensywnością towarzys- kości w życiu.